Oberek
29-11-2021
Taniec należący do grupy polskich tańców narodowych, wywodzący się ze środowisk wiejskich, do dzisiaj zachował najwięcej elementów ludowych. Uznaje się, że oberek powstał na Mazowszu, jednak jego wyraźne ślady można odnaleźć również na Mazowszu, w okolicach Radomia, na Kujawach, Warmii i Mazurach, w Wielkopolsce, na Lubelszczyźnie czy w okolicach Rzeszowa. Dzisiejszy oberek jest syntezą różnych regionalnych odmian tego tańca.
Nazwa pochodzi od obertania, czyli obracania. Dopiero w XIX wieku stał się tańcem różnych warstw społecznych, chociaż pierwsze wzmianki znajdujemy już pod koniec wieku XVII. Oberek polega na szybkich obrotach par tańczących wokół izby i w miejscu.
Jego nazwy to: obertas, obertany, przewracany, zawijany, wyrwas. Charakterystyczna dla oberka jest tendencja ciągłego przyspieszania tempa, aż do zawrotnego (MM=176-240).
Nazwa pochodzi od obertania, czyli obracania. Dopiero w XIX wieku stał się tańcem różnych warstw społecznych, chociaż pierwsze wzmianki znajdujemy już pod koniec wieku XVII. Oberek polega na szybkich obrotach par tańczących wokół izby i w miejscu.
Jego nazwy to: obertas, obertany, przewracany, zawijany, wyrwas. Charakterystyczna dla oberka jest tendencja ciągłego przyspieszania tempa, aż do zawrotnego (MM=176-240).
Przyczyniło się to do wytworzenia specyficznych cech jego muzyki i spowodowało, że w niektórych melodiach oberkowych zanika ornamentyka i rytmy punktowe, a w ich miejscu pojawiają się powtarzające się figuracje rytmiczno-melodyczne. Linia oberka jest charakterystyczna przez „krążenia”, to jest obieganie ruchliwym motywem rytmicznym dookoła jakiegoś dźwięku, czego odpowiednikiem jest ruch obrotowy oberka. Wewnątrz taktowa struktura rytmiczna oberka nie jest schematyczna a każda melodia może posiadać odrębną strukturę rytmiczną. Niektóre melodie oberkowe wykazują dużą ruchliwość melodyki, co jest uwarunkowane częstym rozdrobnieniem rytmicznym na większej przestrzeni. Pod względem akcentów muzycznych rytmika oberka jest zbliżona do rytmiki kujawiaka i mazura, przy czym bardzo szybkie tempo wykonania melodii redukuje je, pozostawiając jedynie akcent występujący w ósmym takcie na „dwa”. Jednym słowem muzyka oberka jest żywa, skoczna, radosna i dynamiczna. Tempo wykonania jest rozpięte, od umiarkowanego aż do bardzo szybkiego, zawrotnego.
1/4
Pierwowzorem oberka był taniec rozpoczynający się przyśpiewką. Następnie tancerze ustawieni w parach rozpoczynali umiarkowany chód parami dookoła izby, który przechodził w bieg i obroty wirowe. Wykonywany krokiem drobnym po obwodzie koła tzw. ósemkowym, w cztery strony pod słońce lub ze słońcem. Dawna forma oberka, była najbardziej żywiołową spośród wszystkich polskich tańców narodowych. Tancerze używali krótkich okrzyków (hej! ha!), zachęcając się do jeszcze szybszego, zawrotnego tańca, któremu towarzyszył śmiech i wrzawa.
Podstawowym elementem tanecznym oberka są obroty wirowe w parach, podczas których tancerze nawzajem się obiegają. Cechuje go duża dynamika i zadzierzystość, zwłaszcza w oberkach opartych na kroku z przeskokiem. Tańczony jest skocznie, krokiem obrotowym, a jego konstrukcja opiera się o dwa takty trzymiarowe. Krok ten występuje często z biegiem oberkowym, akcentami, krzesaniem, hołubcami, przyklękami. Oberek jest tańcem efektownym, wymaga dużej sprawności fizycznej – skoczności, gibkości, siły i wytrzymałości. Tradycyjne figury oberka to: „od sie – do sie”, „na odwyrtkę”, „odwirek” i „przechwyty”, zamiatana, goniona, szaliczek czy unoszenia partnerki.
Oberkiem w swojej twórczości inspirował się Fryderyk Chopin. Oberki komponowali również: Grażyna Bacewicz, Henryk Wieniawski, Karol Szymanowski, Roman Statkowski, czy Tadeusz Sygietyński.
Oberkiem w swojej twórczości inspirował się Fryderyk Chopin. Oberki komponowali również: Grażyna Bacewicz, Henryk Wieniawski, Karol Szymanowski, Roman Statkowski, czy Tadeusz Sygietyński.
Oberek w repertuarze zespołu „Mazowsze” pojawia się w wielu suitach tanecznych. Najbardziej charakterystyczną formą dla zespołu jest oberek opoczyński, z muzyką Tadeusza Sygietyńskiego w choreografii Witolda Zapały. Szybki, żywiołowy i bardzo widowiskowy taniec, pojawiający się zawsze po rozpoczęciu koncertu. Wymaga od tancerzy ogromnej, wręcz akrobatycznej sprawności, a oprócz kroku obrotowego można zaobserwować w nim takie popisy jak: miotły, pistolety czy kozły, z jedynym w swoim rodzaju podnoszeniem, gdzie osobą podnoszącą tancerza jest tancerka.
