Kujawiak
25-11-2021
Taniec narodowy wywodzący się z Kujaw, tańczony zwłaszcza – jak podaje Oskar Kolberg - w okolicach Włocławka, nazywany tańcem okrągłym. Znane ludowe nazwy tańca to: śpiący, kolebany. Taniec liryczny, tańczony po linii koła w melancholijnym nastroju, oddający atmosferę miłosnych uniesień. Utrzymywany w metrum trzymiarowym, w tempach o dużej rozpiętości MM=92-132.
Kujawiak przeniknął z chłopskich chat, gdzie narodziła się jego pierwotna forma do środowisk dworskich i mieszczańskich. Nazwa kujawiak pochodzi z regionu centralnej Polski – Kujaw. Wywodzi się z weselnych tańców obrzędowych, w którym odnajdujemy wiele cech muzycznych mazura, oberka czy chodzonego. Melodia stanowi odzwierciedlenie przestrzeni ziemi kujawskiej, szerokiego i spokojnego krajobrazu kołyszących się i skąpanych w słońcu zbóż. Tańczące pary obracają się spokojnie, gładko, charakterystycznym krokiem, opartym na łagodnym chodzie i obrotach. Podstawowy krok kujawiaka to tzw. trzykrok wykonywany na ugiętych kolanach, miękko i spokojnie. Powolne tempo kujawiaka nadaje mu odmienny charakter od innych tańców narodowych. W kujawiaku zwolnienia i przyspieszenia decydują o płynności ruchów. W dzisiejszej postaci – jako taniec narodowy – łączy w sobie wiele sposobów tańczenia, natomiast wykonywany jest delikatniej i bardziej elegancko, niż jego ludowe pierwowzory. Jest mniej rozkołysany i pozbawiony przyśpiewek.
Kujawiak przeniknął z chłopskich chat, gdzie narodziła się jego pierwotna forma do środowisk dworskich i mieszczańskich. Nazwa kujawiak pochodzi z regionu centralnej Polski – Kujaw. Wywodzi się z weselnych tańców obrzędowych, w którym odnajdujemy wiele cech muzycznych mazura, oberka czy chodzonego. Melodia stanowi odzwierciedlenie przestrzeni ziemi kujawskiej, szerokiego i spokojnego krajobrazu kołyszących się i skąpanych w słońcu zbóż. Tańczące pary obracają się spokojnie, gładko, charakterystycznym krokiem, opartym na łagodnym chodzie i obrotach. Podstawowy krok kujawiaka to tzw. trzykrok wykonywany na ugiętych kolanach, miękko i spokojnie. Powolne tempo kujawiaka nadaje mu odmienny charakter od innych tańców narodowych. W kujawiaku zwolnienia i przyspieszenia decydują o płynności ruchów. W dzisiejszej postaci – jako taniec narodowy – łączy w sobie wiele sposobów tańczenia, natomiast wykonywany jest delikatniej i bardziej elegancko, niż jego ludowe pierwowzory. Jest mniej rozkołysany i pozbawiony przyśpiewek.
Kujawiaki występowały jako utwory muzyczne śpiewane i instrumentalne. Śpiewane mają prostą, jednoczęściową budowę, jak np. „Kujawiak spod Wieńca” lub dwuczęściową jak popularna melodia „Czerwone jabłuszko”. Charakterystyczna dla melodii kujawiaka jest triola występująca w różnych częściach taktu. Kujawiaki instrumentalne są poprzedzone czterotaktowym wstępem, granym najczęściej przez skrzypce. W rytmice muzycznej taniec ten wyróżnia tempo rubato. Pod względem akcentów muzycznych kujawiak wykazuje rytmikę zbliżoną do mazura, z tym że jest ona bardziej regularna. Kujawiak wchodził niegdyś w skład cyklu tańca okrągłego. Cykl rozpoczynał się od chodzonego, zwanego również powolnym, lub chodzonym. Tańczono go wolno i posuwiście po obwodzie koła. Po chodzonym następował wolny taniec obrotowy, zwany ksebka (obroty ku sobie). Tę część nazywano wolnym lub śpiącym kujawiakiem. Potem następował kujawiak właściwy, czyli odsibka (obroty od siebie), charakteryzujący się żywszym tempem. Ostatnia część tańca okrągłego to żywy i szybki oberek, zwany również prędkim mazurem, który tańczono z hołubcami i przytupnięciami.
1/2
Najbardziej charakterystyczną cechą kujawiaka, jako tańca narodowego jest spokojny, płynny ruch wirowy. Oskar Kolberg pisze, że kujawiak wolny od skoczności i rubaszności, jest raczej poważny, a często tęskny i rzewny. Taniec ten wyróżniają sposoby trzymania partnerów: tancerze zwróceni twarzami do siebie trzymają się oburącz w pasie lub tancerki kładą tancerzom obie ręce na ramionach, a ci obejmują partnerki w pasie jedną ręką, drugą mając wyprostowana w bok na wysokość ramienia. W kujawiaku stosuje się wiele figur tanecznych, szczególnie opartych na krokach chodzonych i obrotowych. Oprócz nich, stosowanych jest wiele ozdobników: hołubców, krzesanych, uderzeń dłonią o kolano czy podłogę, a także akcentów dwukrotnych, a nawet trzykrotnych. Tańczony bywa dzisiaj na zabawach gdzie każda para tańczy indywidualnie w wybranym przez siebie kierunku, bądź zespołowo, gdzie taniec prowadzony jest przez wodzireja sugerujacego następstwo figur.
Kujawiaki komponowali: Ignacy Dobrzyński, Edward Łodwigowski, Kazimierz Łada, Ignacy Komorowski, Wojciech Osmański, Henryk Wieniawski, czy Tadeusz Sygietyński, a najstarsze opracowanie kujawiaka pochodzi z 1830 roku.
Kujawiaki komponowali: Ignacy Dobrzyński, Edward Łodwigowski, Kazimierz Łada, Ignacy Komorowski, Wojciech Osmański, Henryk Wieniawski, czy Tadeusz Sygietyński, a najstarsze opracowanie kujawiaka pochodzi z 1830 roku.
